Donkere sluis en VR-paal
Gouda dankt zijn bestaan voor een belangrijk deel aan de drukst bevaren scheepvaart route van Europa. Deze liep vanuit Vlaanderen over de Hollandsche IJssel via de Goudse Haven, de Donkere Sluis en de Gouwe naar het achterland: Leiden, Haarlem, Amsterdam en vervolgens naar de Hanzesteden in Noord-Duitsland.
De scheepvaart leverde een belangrijke bijdrage aan de welvaart van Gouda. Lading uit grotere schepen wordt er overgeslagen. Doorvarende schippers moesten langdurig op hun beurt wachten en provianderen. Zij maakten gebruik van de plaatselijke werven en zeilmakerijen.
Dordrecht, Gouda en Haarlem hebben gezamenlijke belangen en zijn – met grafelijke steun – eeuwenlang partners in het handhaven en concurrentievrij houden van de doorvaart door Holland. Sluizenbouw elders wordt zo nodig met geweld verhinderd.
Rond 1540 passeren circa zevenduizend schepen per jaar de Donkere Sluis. Rond 1680 passeren jaarlijks veertienduizend schepen Gouda’s sluizen en rond 1900 zijn het er veertig à vijftigduizend, goed voor circa drie miljoen ton lading per jaar.
De Donkere Sluis is de oudste sluis van de stad en ligt in een bocht van de Gouwe die via de Haven uitwatert op de Hollandsche IJssel. De geschiedenis van de sluis gaat in ieder geval terug tot in de 13e eeuw. Men veronderstelt dat de sluis al in 1065, zo niet eerder bestond. Het begin zou een dam zijn met – in het midden, de eerste sluis.
Tot in het begin van de jaren vijftig had de Donkere Sluis een belangrijke functie bij het verversen van het water in de stadsgrachten, die toen over het algemeen open riolen waren. Om de grote hoeveel water die in de gracht staat moest het dubbele paar deuren vrij vlug geopend kunnen worden. Door het – in Holland uitgevonden – vernuftig stelsel van schuiven drukt het binnenste van de twee paar deuren het buitenste paar open. Het water stroomde dan met kracht in de Gouwe.
De Donkere Sluis maakte deel uit van het complex Amsterdamsche Sluis, Donkere Sluis en Havensluis. Dit drietal vormde met elkaar een bijzonder lange schutsluis met twee sluiskolken. De schutkolk van de Amsterdamsche keersluis tot de Donkere Sluis is 380 m lang, die tot de Haven 402 m. Daarmee vormt zij, gekoppeld, de langste schutsluis ter wereld.
Wil je nog verder terug in de tijd, bezoek dan de VR-paal bij de Hoornbrug. Hier krijg je beeld van Gouda rond 1200.
Meer informatie vind je hier: www.canals5d.nl/hotspot/30.
Bron: https://ifthenisnow.eu/nl/pointsofinterest/gouda-de-donkere-sluis
Meer informatie: goudasterkaandeijssel.nl
