Het IJzeren Veulen

Cabauw is maar een kleine gemeenschap. Maar het is, al maakt het dan een deel uit van Lopik, een eigen gemeenschap met een eigen, interessante folklore. Te meer, omdat Cabauw de (denkbeeldige) verblijfplaats was van een van de boeiendste Nederlandse spookverschijningen: het ijzeren veulen. In gesprekken met vele bewoners van de Lopikerwaard hebben we ons een beeld kunnen vormen van dat ijzeren veulen, zoals dat volgens de overlevering heeft bestaan. Een van de verhalen met betrekking tot het ijzeren veulen luidt als volgt.

Heel lang geleden zagen de mensen een klein paardje de weg komen uitdraven. Het had de gedaante van een veulen, maar het maakte een vreselijk lawaai, net of het vol ijzer zat en of alle gewrichten van ijzeren scharnieren waren. Nu heb je in Cabauw twee bruggen. En het ijzeren veulen draafde van de ene bug naar de andere. Het liep iedere avond tussen twaalf en een uur de twee bruggen rond. En een leven op de weg...

Het verhaal ging, dat er geen mens was, die het ijzeren veulen kon tegenhouden. Op een keer hebben drie sterke jongkerels dat ijzeren beest opgewacht met knuppels. Het ijzeren veulen kwam aanstormen, snel als de wind en het botste zo hard tegen de middelste van de drie boerenzoons, dat die dood neerviel. Hij had al zijn ribben gebroken. De pastoor heeft de weg gezegend en het ijzeren veulen bleef voortaan weg.

Het geloof aan het ijzeren veulen heeft echter voortbestaan tot zo n veertig, vijftig jaar geleden. De kinderen werden ermee bang gemaakt: "Pas maar op, het ijzeren veulen zit op zolder!" En nog zijn er mensen, die verklaren dat ze het ijzeren veulen hebben horen voorbijgaan... net of er een ketting achter het paard aan sleepte. Er is nog een stuk land in Cabauw, waarvan werd gezegd, dat het ijzeren veulen er graasde.

Tot ver in de omtrek van Cabauw was het ijzeren veulen berucht. Zo berucht, dat men het ook elders zag: bijvoorbeeld in Polsbroek en Haastrecht, op de Zijdeweg. Hierin kan ook de 'loop der bevolking' een rol gespeeld hebben: men nam, als men verhuisde, de oude overleveringen mee. Tot in Benschop, Polsbroek en IJsselstein kregen mensen om de een of andere reden als bijnaam: 'het ijzeren veulen'.

Volgens een andere, oude overlevering heeft een witte pater uit Cabauw het ijzeren veulen 'opgekeerd', dat wil zeggen: verdreven. Het ijzeren veulen echter sprong in het water en riep: "Over honderd jaar ben ik weer terug!"

Het Cabauwse spookpaard is het enige 'ijzeren paard' van Nederland. Dat 'ijzeren' zal wel een aanduiding van kracht zijn.

Overigens staat het geloof aan een paard of veulen met irrationele hoedanigheden niet op zichzelf: er zijn nog verhalen in omloop, elders in Nederland, over veulens met drie poten, met één oog, en over paarden, waarop men slechts enkele minuten behoefde te rijden om honderden kilometers van huis te geraken.                                                                                     
Ter info: In de hooiberg bij “Boerderij Kromwijk” hangt het uithangbord  met” Het IJzeren Veulen” dat in 1984 is gebruikt tijdens de film opname “Het Wassende Water”  en met het filmfestival van Cabauw in 1996.