St Catharina
De oprichting van de Rooms-Katholieke Coöperatieve Landbouwvereniging St. Catharina in Reeuwijk-dorp was het resultaat van inspanningen van pastoor Antonius Hakkeling. De pastoor was in 1908 als herder van de parochie van de H.H. Petrus en Paulus te Reeuwijk aangetreden. Hij was een groot voorstander van het onderbrengen van het gehele maatschappelijk en economisch leven binnen eigen, Rooms-Katholieke organisaties. In korte tijd had hij niet alleen een Rooms-Katholieke Boerenleenbank, maar ook een Rooms-Katholieke Land- en Tuinbouwbond, “Sint-Isidorus”, uit de grond gestampt. Cornelis Vermeulen Gzn, de voorzitter van die Bond, nam met de pastoor het initiatief voor de coöperatie. Het doel van de coöperatie was: “het malen en de aankoop van krachtvoeder en de aanschaf van meststoffen en andere landbouwbenodigdheden”. Lidmaatschap van de coöperatie was alleen mogelijk voor Rooms-Katholieke landbouwers en veehouders, die lid waren van Sint-Isidorus en die minimaal 100 gulden inlegden in het bedrijfskapitaal. De vereniging begon in april 1913 met 22 leden.
De benodigde maalderij moest toen echter nog gebouwd worden. Nadat een locatie nabij Gouda en langs de Breevaart in Reeuwijk-Brug afgevallen waren, werd besloten de maalderij te bouwen op een stuk grond aan de Dorpsweg in Reeuwijk-Dorp, tegenover de openbare school. Pas in 1915 kwam het gebouw, naar ontwerp van de plaatselijke bouwkundige J. Heemskerk, tot stand; het werd ingericht met door motoren aangedreven maalmachines.
Ondanks het feit, dat de Coöperatie in de economisch niet erg gunstige tijd van de Eerste Wereldoorlog was begonnen, beleefde ze een sterke groei. In 1917 was het aantal leden al verdubbeld en nadat vanaf 1919 veel beperkende distributiemaatregelen waren opgeheven ging het de coöperatie elk jaar beter. In 1926 werd het gebouw al uitgebreid en in 1928/1929 werd een topomzet gedraaid. De crisisjaren ‘30 waren echter voor St. Catharina zeer moeilijk en slechts door nauwe samenwerking met twee andere coöperaties te Haastrecht en Montfoort kwam men deze periode en de erop volgende oorlogsjaren 1940-1945 door. In die moeilijke periode bleef pastoor Hakkeling (hij overleed in 1941) veel invloed uitoefenen en wist hij via de vereniging faillissement onder veehouders te voorkomen.
Na een opleving in de jaren ’50 bleek de vereniging echter te klein om zelfstandig te kunnen blijven: het aantal leden nam sterk af, onder meer door bedrijfsbeëindiging, en de kosten werden te hoog. Al in 1967 werd er met de gelijksoortige coöperatie “Samenwerking” te Haastrecht gesproken over een mogelijk samengaan. Die besprekingen liepen vast, maar vanaf 1975 werd er opnieuw gepraat en nu wel met resultaat. Per 31 mei 1977 ging St Catharina op in ‘Samenwerking”. Het bedrijfspand aan de Dorpsweg bleef nog twee jaar bij de nieuwe coöperatie in gebruik, maar kreeg vanaf 1980 een nieuwe bestemming als kaaspakhuis van de firma Vergeer. Het complex is een gemeentelijk monument.
Literatuur
C.J. van Veen, "De Coöperatieve Landbouwvereniging St. Catharina" in: Reeuwijkse Reeks 3 (Reeuwijk, 1991), pp. 20-25.
